Van pens tot klauw: de invloed van pensverzuring op klauwgezondheid

Onderzoek laat relatie zien tussen pensverzuring en verminderde klauwgezondheid. Een eerste aanzet tot vervolgonderzoek naar oorzaak-gevolg relatie.

Klauwgezondheid is essentieel voor het welzijn en de productiviteit van melkvee. Bovendien is het van maatschappelijk belang dat de Nederlandse melkkoe vrij is van ongemak. Dit zijn de redenen dat RumiVar in samenwerking met stagiaire Diane Timmerman een onderzoek heeft uitgevoerd naar de relatie tussen pensverzuring en verminderde klauwgezondheid.

Klauwproblemen zijn te verdelen in twee categorieën: infectieus en niet-infectieus. Infectieuze klauwaandoeningen zijn aandoeningen die zich hoofdzakelijk voordoen aan de huid van de ondervoet. Niet-infectieuze klauwaandoeningen zijn aandoeningen die zich voordoen aan het hoorn, vaak als het gevolg van huisvesting, maar voeding speelt hier ook een grote rol. Pensverzuring is één van de voedingsproblemen die een rol spelen bij het ontstaan van niet-infectieuze klauwproblemen.

Pensverzuring - zowel acuut als subacuut - ontstaat vaak door een te hoog aandeel zetmeel en een tekort aan vezels in het rantsoen. Dit leidt tot overproductie van zuren en onvoldoende buffering door verminderde herkauwactiviteit, waardoor de pH in de pens daalt.

Het is duidelijk dat pensverzuring invloed heeft op klauwgezondheid, maar in welke mate dit een rol speelt, is nog onduidelijk. Daarom is dit onderzoek gericht op de relatie tussen pensverzuring en klauwgezondheid.

Een praktijkonderzoek onder 80 melkkoeien verspreidt over verschillende bedrijven door heel Nederland geeft een indicatie dat er een relatie is tussen pensverzuring en klauwgezondheid. De bedrijven die aan dit onderzoek hebben deelgenomen, zijn allemaal bedrijven waar pensverzuring al langere tijd een probleem is. Deze bedrijven nemen allemaal deel aan de MPR. De koeien die onderzocht zijn, zijn geselecteerd op basis van de pensverzuring attentie van de MPR en vergeleken met koeien die in hetzelfde lactatiestadium zitten maar geen attentie hadden.

Meten is weten

Van deze geselecteerde koeien werd de mest verzameld en geanalyseerd op pH-waarde en door middel van mestzeven is de hoeveelheid onverteerde delen in de mest bekeken, daaraan is vervolgens een mestscore gegeven. Mest met veel onverteerbare delen, zoals te zien is in afbeelding 1, krijgt een mestscore 4. De mest met weinig onverteerbare delen, zoals in afbeelding 2 is te zien, krijgt een mestscore 1.  

Afbeelding 1: voorbeeld mestscore 4

Afbeelding 2: voorbeeld mestscore 1

Daarnaast is de klauwstand beoordeeld en tenslotte is de locomotionscore uitgevoerd voor elke koe. Voor deze scores zijn scorekaarten gebruikt, deze zijn online voor iedereen beschikbaar.

Deze gegevens zijn vervolgens statistisch geanalyseerd. Wat blijkt? Koeien met een hogere mestscore, oftewel meer onverteerde delen in de mest, hebben vaker een afwijkende klauwstand en een hogere locomotionscore. Opvallend genoeg werd er geen directe samenhang gevonden tussen de pH van de mest en de mestscore.

Geen duidelijke oorzaak-gevolg relatie, maar sterke signalen

Ondanks dat het onderzoek relatief kleinschalig is uitgevoerd, is er geen directe oorzaak-gevolg relatie aangetoond. Wel wijzen de resultaten in één duidelijke richting: langdurige pensverzuring heeft een relatie met klauwproblemen. Onduidelijk in dit onderzoek is nog of klauwproblemen het gevolg zijn van deze pensverzuring, of andersom. Wel is duidelijk dat deze problemen een sterke samenhang hebben met elkaar.

Praktische waarde

Ondanks dat dit onderzoek nog geen compleet beeld geeft over de oorzaak-gevolgrelatie tussen pensverzuring en klauwgezondheid, geeft het wel praktische inzichten voor zowel veehouder als voeradviseur. Pensverzuring is vaak een sluimerend probleem, dat vaak pas zichtbaar wordt wanneer het al te laat is.

Door goed op de voortijdige signalen zoals mestconsistentie te letten kan pensverzuring vroegtijdig worden aangepakt. Gezonde mest glanst, voelt romig aan en is homogeen zonder onverteerde delen. Mest bij pensverzuring is dun en spat ver uit een, de onverteerde delen zijn niet zichtbaar, maar komen tevoorschijn bij het zeven van de mest. Regelmatig mestzeven kan helpen om deze problemen vroegtijdig op te sporen. 

Zo herken je pensverzuring:

·         Dunne mest met luchtbellen

·         Dalende melkproductie of vetgehalte

·         Verhoogde ademhaling of onrust aan het voerhek

·         Weinig pensvulling en herkauwactiviteit

Vervolgonderzoek gewenst

Dit onderzoek biedt goed inzicht, maar om tot hardere conclusies te komen, is verder onderzoek nodig. Hier zou een grotere groep dieren over een langere periode onderzocht moeten worden. Toch zijn de eerste signalen duidelijk; een verstoorde pens pH kan op langere termijn grote gevolgen hebben voor de klauwen en dus voor de algehele gezondheid van de koe.

Voor vragen naar aanleiding van dit onderzoek of voor advies , kunt u contact opnemen met Tim den Toom.